اگر صاحب یک فروشگاه آنلاین باشید، احتمالا بیشتر از هر چیز نگران این هستید که وب‌سایتتان همیشه در دسترس باشد. حالا تصور کنید درست در شلوغ‌ترین روز سال، وقتی کاربران زیادی قصد خرید دارند، سایت شما به دلیل یک حمله سایبری از دسترس خارج شود. خسارت مالی یک طرف، ضربه به اعتماد مشتریان طرف دیگر. این سناریو واقعی‌تر از چیزی است که فکر کنید و دلیلش ساده است: امنیت سرور مجازی اغلب در اولویت دوم قرار می‌گیرد.
خیلی‌ها بعد از خرید سرور مجازی، فقط به فکر نصب سایت یا اپلیکیشن هستند و پیکربندی امنیتی را به بعد موکول می‌کنند. نتیجه هم روشن است؛ همان «بعداً» هرگز نمی‌آید و سرور درست مثل خانه‌ای می‌شود که درش قفل نشده.
سرور مجازی چرا هدف حمله است؟
هکرها همیشه به دنبال سرورهایی هستند که قدرت کافی داشته باشند و در عین حال، کاربر آن‌ها از امنیت غافل مانده باشد. VPS دقیقاً چنین شرایطی دارد. چون هم منابع اختصاصی دارد و هم به کاربر اجازه می‌دهد هر چیزی نصب کند. اگر تنظیمات امنیتی اولیه انجام نشده باشد، مهاجم با چند تلاش ساده می‌تواند وارد شود.
مثلاً خیلی وقت‌ها دیده شده کاربران رمز عبور ساده انتخاب می‌کنند یا پورت پیش‌فرض SSH را تغییر نمی‌دهند. این کار برای هکرها یعنی یک در باز و آماده. جالب است بدانید بخش زیادی از حملات brute force دقیقاً روی همین موارد ساده متمرکز است.
به‌روزرسانی‌ها
واقعیت این است که اولین کاری که باید انجام دهید، همین به‌روزرسانی است. چه سیستم‌عامل و چه نرم‌افزارهایی مثل PHP یا MySQL، همه مدام در حال دریافت وصله‌های امنیتی هستند. اما متأسفانه بسیاری از کاربران، سرور را همان‌طور که تحویل گرفته‌اند نگه می‌دارند.
این اشتباه باعث می‌شود با گذشت زمان، سرور شما پر از حفره‌های باز امنیتی شود. درست مثل ساختمانی که ترک‌های دیوارش را تعمیر نمی‌کنید و منتظر می‌مانید تا یک روز فرو بریزد. به همین دلیل، بعد از خرید سرور مجازی بهتر است یک تقویم مشخص برای آپدیت‌ها داشته باشید.
رمز عبور قوی
شاید این نکته ساده به نظر برسد، اما همچنان یکی از اصلی‌ترین راه‌های نفوذ، رمزهای ضعیف است. رمز عبور باید ترکیبی از حروف، اعداد و کاراکترها باشد و طول مناسبی داشته باشد. برای سرور مجازی لینوکسی هم استفاده از کلید SSH به جای رمز، قدم بزرگی در افزایش امنیت است.
اینجا یک نکته مهم وجود دارد: اگر چند نفر از یک سرور استفاده می‌کنند، باید دسترسی‌ها دقیقاً مدیریت شوند. هر کس تنها به چیزی دسترسی داشته باشد که نیاز دارد. حساب‌های اضافه را پاک کنید و هیچ‌وقت دسترسی root را بدون نیاز واقعی در اختیار کسی قرار ندهید.
دیوار آتش
فایروال یا دیوار آتش مثل نگهبانی است که جلوی در ایستاده و اجازه نمی‌دهد هر کسی وارد شود. با تنظیم درست فایروال می‌توانید پورت‌های غیرضروری را ببندید و فقط مسیرهای امن را باز بگذارید. اشتباه رایج بسیاری از کاربران این است که بعد از خرید سرور مجازی، همه پورت‌ها باز می‌مانند. این یعنی مهاجم برای امتحان کردن هر روشی فرصت دارد.
راهکار ساده است: همان‌طور که برای خانه خود کلید یدک را به همه نمی‌دهید، روی سرور هم باید فقط مسیرهای ضروری را باز کنید.
انتقال امن اطلاعات
یکی از راه‌های محبوب هکرها، شنود داده‌های رد و بدل شده است. اگر داده‌ها رمزگذاری نشده باشند، مهاجم می‌تواند به راحتی محتوای تبادل شده را بخواند. برای وب‌سایت‌ها، نصب گواهی SSL امروز دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورت است. در مورد مدیریت سرور هم، همیشه باید از پروتکل‌های امن مثل SSH استفاده کنید و اتصال‌های غیرامن را غیرفعال کنید.
این موضوع به‌ویژه زمانی اهمیت پیدا می‌کند که تیم شما از راه دور روی سرور کار می‌کنند. در چنین شرایطی کوچک‌ترین غفلت می‌تواند به معنی لو رفتن کلیدهای اصلی باشد.
پشتیبان‌گیری
هیچ تضمینی وجود ندارد که با رعایت همه اصول، هیچ‌وقت مشکلی پیش نیاید. از دست رفتن اطلاعات می‌تواند به دلایل زیادی رخ دهد؛ از هک شدن گرفته تا خرابی سخت‌افزار یا حتی اشتباه انسانی. تنها چیزی که خیال شما را راحت می‌کند، داشتن بکاپ منظم است.
خیلی از مدیران تازه زمانی یاد بکاپ می‌افتند که همه چیز از دست رفته. اما کسانی که از همان روز اول خرید سرور مجازی برنامه پشتیبان‌گیری داشته‌اند، در چنین مواقعی خیلی سریع به شرایط عادی برمی‌گردند.
چرا مانیتورینگ حیاتی است؟
یکی از مشکلات جدی در امنیت سرورها این است که بسیاری از حملات سایبری به‌صورت نامحسوس اتفاق می‌افتند. مهاجم همیشه لازم نمی‌بیند یک‌باره همه‌چیز را خراب کند. گاهی تنها کاری که انجام می‌دهد این است که به‌صورت پنهانی از منابع شما سوءاستفاده کند؛ مثلاً برای استخراج رمزارز یا ارسال ایمیل‌های اسپم. این فعالیت‌ها در نگاه اول قابل تشخیص نیستند، اما اگر دقت کنید، نشانه‌هایی مثل افزایش غیرعادی مصرف CPU، کاهش سرعت پاسخگویی سرور یا استفاده بیش‌ازحد از پهنای باند می‌تواند زنگ خطر باشد.
ابزارهای مانیتورینگ دقیقاً برای همین طراحی شده‌اند. این ابزارها وضعیت منابع سرور را به‌صورت لحظه‌ای بررسی می‌کنند و در صورت مشاهده رفتار غیرعادی هشدار می‌دهند. فرض کنید نیمه‌شب مصرف پردازنده سرور شما یک‌باره سه برابر شود. بدون مانیتورینگ، شاید تا صبح اصلاً متوجه این موضوع نشوید، اما با وجود یک سیستم نظارتی قوی، بلافاصله اخطار دریافت می‌کنید و می‌توانید پیش از اینکه حمله یا مشکل به مرحله جدی برسد، جلوی آن را بگیرید.
در واقع، مانیتورینگ مثل سیستم هشدار حریق است. شما امیدوارید هیچ‌وقت آتش‌سوزی رخ ندهد، اما اگر اتفاق افتاد، این آلارم است که جان و مال شما را نجات می‌دهد. در دنیای دیجیتال هم مانیتورینگ نقش همان آلارم را دارد. بدون آن، حتی بهترین تدابیر امنیتی هم ناقص خواهند بود. بسیاری از مدیران حرفه‌ای سرور معتقدند مانیتورینگ نه یک انتخاب اضافه، بلکه بخشی از DNA مدیریت سرور است.
هزینه امنیت
بعضی کاربران هنگام مقایسه پلن‌ها فقط به قیمت سرور مجازی نگاه می‌کنند. طبیعی است که هزینه کمتر جذاب به نظر برسد، اما واقعیت این است که امنیت بخشی از ارزش سرور است. اگر برای خدماتی مثل فایروال سخت‌افزاری یا مانیتورینگ حرفه‌ای کمی بیشتر بپردازید، در حقیقت از خسارت‌های بزرگ‌تر آینده جلوگیری کرده‌اید.
شاید امروز چند صد هزار تومان صرفه‌جویی کنید، اما فردا یک حمله سایبری می‌تواند میلیون‌ها تومان خسارت به کسب‌وکار شما وارد کند.
جمع‌بندی
امنیت سرور مجازی چیزی نیست که یک بار انجام دهید و تمام شود. این یک فرایند مداوم است که باید به بخشی از فرهنگ مدیریت زیرساخت تبدیل شود. از رمزهای قوی و فایروال گرفته تا پشتیبان‌گیری و مانیتورینگ، هر کدام قطعه‌ای از یک پازل هستند.
در نهایت، خرید سرور مجازی تنها آغاز راه است. آنچه کیفیت تجربه شما را تعیین می‌کند، میزان توجهی است که به امنیت می‌کنید. و این موضوع همان نقطه‌ای است که تفاوت میان یک وب‌سایت پایدار و یک وب‌سایت آسیب‌پذیر را رقم می‌زند.
